CÓ BỐN NGÔN NÚI

Mùa mưa năm đó,đức Phật an cư cùng với đông đảo chư Tăng Ni tại tu viện Kì-viên (Jatevana), ở kinh thành Xá-vệ (Savatthi) của vương quốc Kiều-tát-la (Kosala). Một buổi chiều nọ,vua của nước Kiều-tát-la là Ba Tư Nặc (Pasenadi), đến tu viện hầu Phật. Vua tỏ ý rất hối hận, lâu nay vì công việc triều chính quá bận rộn, nên đã không tinh tấn lắm trong việc tu tập. Vua hứa với Phật là từ nay phải để thêm nhiều thì giờ cho việc tu học. Phật dạy:

“Đúng vậy, thưađại vương! Bây giờ tuổi đại vương đã cao, – năm đó vua đã 70 tuổi –nếu không lo tu tập thì đại vương không còn nhiều thì giờ nữa đâu! Đại vương! Ví dụ, một vệ sĩ thân tín của đại vương từ hướng Đông chạy về báo với đại vương là có một quả núi vĩ đại đang từ phương Đông tiến dần tới đây; quả núi ấy đã nghiền nát tất cả người, sinh vật và cây cỏ trênđường nó đi qua. Tiếp đó, một người khác từ hướng Tây chạy vềcũng báo với đại vương là có một quả núi vĩ đại đang từ phương Tây tiến dần tới đây. Rồi các người khác từ các hướng Nam và Bắc cũng chạy về báo với đại vương là có các quả núi vĩ đại đang từ các phương Nam và Bắc tiến dần tới đây; các quả núi ấyđều đã nghiền nát tất cảngười, sinh vật và cây cỏ trên đường chúng đi qua. Đại vương biết rõ là bốn quả núi vĩ đại kia từ bốn phương sắp ập tới mình, và mạng sống của đại vương sẽ không còn kéo dài bao lâu nữa. Đại vương không còn nhiều thì giờ! Vậyđại vương sẽlàm gì trong tình huống ấy?”

Vua Ba Tư Nặc suy nghĩrất nhanh, rồi bạch Phật:“Bạch Thế Tôn! Theo con nghĩ, trong tình huống ấy thì con chỉ có một việc đáng làm mà thôi: Đó là, con phải sống thời gian còn lại thật xứngđáng; nghĩa là con phải sống thật trầm tĩnh và đúng theo chánh pháp.”

Phật dạy: “Đúng lắm, đại vương! Như Lai sẽ nói rõ để đại vương biết: Bốn quả núi vĩ đại đó chính là bốn tướng trạng Sinh, Già, Bệnh, Chết của đời người. Chính cái già và cái chết là những quảnúi hiện đang tiến tới và vây hãm chúng ta.”

Nhà vua bạch Phật: “Bạch Thế Tôn! Biếtđược cái già và cái chết đang tiến tới, con nghĩ chỉ còn một cách là con phải sốngđúng theo chánh pháp, dùng những ngày tháng còn lại để làm những việc lành nào có thể làm, và xây dựng cho những thế hệ tương lai.”
Nhà vua lạy Phật và trở về hoàng cung.
(Trích Kệ Bốn Núi - Hạnh Cơ)

四山偈
四山峭壁萬青叢
悟了都無萬物空
喜得驢兒三腳在
驀騎打趁上高峰

Tứ sơn tiễu bích vạn thanh tòng

Ngộ liễu đô vô vạn vật không

Hỉ đắc lư nhi tam cước tại

Mạch ki đả sấn thướng cao phong
Rừng cây bốn núi xanh xanh biếc,
Vạn vật nhìn chung chẳng thực nào.

Vui tạm, “lừa con ba vó gác”

Gắng lên… thẳng tới đỉnh non cao.

(Khóa Hư Lục – Trần Thái Tông)